Nh?ng ai ch?i chim ch?c h?n ?ã t?ng nghe qua c? Ba Mi. Cách ?ây h?n 100 n?m v? tr??c, c? Ba Mi là th??ng gia hay sang Trung Qu?c buôn bán. ? ?ó, c? th?y ng??i ta bán r?t nhi?u l?ng chim r?t ??p v?i ch?t li?u b?ng tre. Th?y hay hay, c? h?i cách làm và mang m?t cái l?ng chim v? làng. S?n tre, c? m?y mò làm theo. Sau h?n m?t tháng, chi?c l?ng chim ??u tiên ???c hoàn thành. V?a làm xong, ng??i hàng xóm sang nhà h?i mua. “Th?a th?ng, xông lên”, c? làm ra nhi?u l?ng mang ra t?nh bán. Các con cháu c?a c? ??u làm ngh? này.
Cháu n?i c?a ông là ngh? nhân Nguy?n Thanh S? (1959) hi?n ng? t?i làng Vác, thôn Canh Ho?ch, xã Dân Hòa, huy?n Thanh Oai, Hà N?i v?n là ??i th? 3 trong gia ?ình 4 ??i có ngh? làm l?ng chim.
D?n dà, dân làng h?c theo. T? làng chuyên làm qu?t gi?y, dân Vác d?n “?? b?” sang làm l?ng chim. Hàng tr?m h? làm l?ng. Nhà nào nhà n?y c?ng th?y d?m ba ch?c chi?c l?ng x?p ??y sân. Ngh? ?an l?ng chim ?ã tr? thành ngh? mang l?i thu nh?p chính cho nhi?u h? dân n?i này.
Gi?a ng?n ngang nh?ng tre, g?, máy móc b?i b?m, ông S? mi?t mài v?i nh?ng ??ng tác nh? nhàng, nâng niu t?ng thanh g?, vành tre.Ngh? nhân S? b?i h?i nh? l?i k? ni?m cách ?ây m?y ch?c n?m. Khi gia ?ình ???c vinh d? nh?n ??n hàng làm g?n ch?c l?ng chim theo l?i yêu c?u c?a ông V? K?, th? kí c?a Bác H?, ?? treo t?i nhà sàn trong Ph? Ch? t?ch, c?u bé S? cùng các anh em hào h?ng ph? ông n?i, giúp b? vót tre. Th?i ?y, c? gia ?ình vui nh? h?i.M?i ng??i m?t vi?c, làm h?ng say mong s?m hoàn thi?n nh?ng chi?c l?ng ??c bi?t ?y.
?? l?ng chim ?áp ?ng ???c ba tiêu chí b?n, sang, ??p, ng??i ngh? nhân ph?i r?t t? m?, k? công. Hoàn thành m?t chi?c l?ng chim ph?i tr?i qua khá nhi?u công ?o?n nh? vót nan làm ?áy, làm vanh (vành), c?a, c?u, trang trí trên vanh, ráp l?ng…
Nguyên li?u ch? y?u ?? làm l?ng chim là tre, trúc.?? c?a l?ng ch? y?u làm b?ng g? th?, mít, tr?c, mun. Nh?ng cây tre, trúc già sau khi ngâm n??c s? ???c ?em ph?i khô ?? làm nan l?ng chim. V?i gi?ng tre già làm ra chi?c l?ng càng lau càng bóng, ??p.L?ng mua v? g?n bó v?i ch? nhân t?i vài ch?c n?m mà không h? b? m?i m?t, h? h?ng.
Ngh? nhân S? cho bi?t, làm l?ng chim ??u tiên ph?i chu?n v? công ?o?n vót nan. Vót nan tr?m cái ??u nh? m?t. Ng??i sành ch?i chim có cách nh?n bi?t l?ng t?t, l?ng ??t tiêu chu?n. M?i ??u là ng?m t? xa, sau ?ó h? ??a l?i g?n, xoay chi?c l?ng ?? xem các nan l?ng ??i x?ng có th?ng nhau hay không.
Vi?c ch?m ???ng vi?n cho các vanh l?ng c?ng ?òi h?i công phu. Trên vanh l?ng ch?m kh?c tinh x?o vô s? nh?ng h?a ti?t r?t nh? nh?: m?t bài th? ch? Hán, hình long, ly, quy, ph??ng; cây hình c?, hoa lá… Ch? b?ng m?t l??i dao r?t nh? cùng v?i ?ôi tay tài hoa, ng??i th? có th? ch?m kh?c nên nh?ng chi?c vanh l?ng ??p nh? tranh v?. Ng??i th? làm l?ng chim ph?i có ki?n th?c nh?t ??nh v? hình dáng và t?p tính sinh ho?t c?a t?ng loài chim nh?: chào mào, chòe, khuyên, mái, y?n, mi.
L?ng chim có ?? hình d?ng và kích c?, t? l?ng tròn, vuông, hình tháp, vòm, l?c l?ng… Giá thành c?ng dao ??ng nhi?u m?c.Ngh? nhân S? cho hay, tr??c ?ây, dân làng ch? làm l?ng chim ??n gi?n v?i giá t? vài ch?c ??n vài tr?m nghìn ??ng.
L?ng chim “??c”
Hàng tr?m tri?u ??ng cho chi?c l?ng son!
Cu?c s?ng hi?n ??i, thú ch?i chim ngày càng phát tri?n.L?ng chim ngày nay so v?i h?n ch?c n?m tr??c ?ã khác nhau khá nhi?u. Th?c t?, không ít ??i gia s? h?u nhi?u lo?i chim quý nh?: hoàng khuyên giá 65- 70 tri?u ??ng hay chim chào mào b?ch t?ng, chào mào ??u tr?ng, chào mào lông màu tro...có giá lên ??n hàng tr?m tri?u ??ng.
“Chim quý ph?i ? l?ng son”.Theo các ??i gia ch?i chim, l?ng ??p, nuôi chim khôn h?n, ti?ng hót vui và ng?t h?n.Các ??i gia ch?i chim c?nh ch?ng s? t?n kém khi s?m cho chú chim c?ng c?a mình nh?ng chi?c l?ng tre ???c ch?m tr? công phu v?i nh?ng cái giá ng?t ng??ng.
“Có cung, ?t có c?u”- dân làng Vác b?t ??u h?c làm nh?ng l?ng chim tinh x?o.Ch?m kh?c khó, ?òi h?i k? thu?t cao. Ông S? là ng??i ?i tiên phong t?o ra nh?ng l?ng chim “??c”.
L?ng chim có giá vài ch?c tri?u, th?m chí hàng tr?m tri?u ??ng ??u ch?m tr? c?u k?, tinh x?o hình minh h?a các tích x?a nh? Ng? Long tranh châu, Th?p bát La Hán, Bát tiên qu?n thú, 18 v? La Hán, L??ng S?n Bá - Trúc Anh ?ài, tùng cúc trúc mai; ho?c d?a theo các b?c tranh c? ?ông H? nh? ?ám c??i chu?t, cá chép d??i tr?ng, Tôn Ng? Không, vinh quy bái t?. Công phu nh?t là lo?i l?ng Bát tiên, m?i chân l?ng ??u ???c ch?m khác 8 v? tiên, t?ng c?ng 3 chân l?ng là 24 v?. H?a ti?t trong b?c tranh r?t nhi?u, ?òi h?i ng??i ngh? nhân ph?i khéo léo, t? m? ??n t?ng chi ti?t m?i có th? cho ra ??i s?n ph?m s?ng ??ng, tinh t?.
L?ng chim còn ???c ông “tông” thêm r?t nhi?u chi ti?t b?ng ch?t li?u quý nh? ngà voi ch?m thành c?u cho chim ??ng, chân l?ng ???c dát vàng m?ng. Nh?ng chi?c l?ng ??t ti?n nh?t th??ng ???c làm b?ng ngà voi, các nan l?ng làm b?ng ??i m?i, g? s?a ?? có giá t? 500 ??n 800 tri?u ??ng. Ông S? t?ng gây ng?c nhiên ??c bi?t cho ng??i xem khi l?ng chim có chi?c móc treo cách ?i?u theo dáng chim ph??ng m?m m?i, uy?n chuy?n, ?ôi cánh có th? ve v?y ???c.
Ch? tay vào chi?c l?ng g? s?a ??, ngh? nhân S? b?o ?ang hoàn thi?n n?t ph?n ?? ch?m kh?c. V?i chi?c l?ng c?u k? h?a ti?t l?i dát vàng m?ng vào móc ??ng, ch?m thành c?u b?ng ngà voi “tiêu hao” kho?ng 80 ngày công c?a ông. Ng??i ??t chi?c l?ng “??c” này là m?t ??i gia kinh doanh kim hoàn có ti?ng ? Hà N?i. Nhà ông này có nhi?u lo?i chim quý, s? h?u nhi?u l?ng có giá t? vài ch?c tri?u t?i hàng tr?m tri?u ??ng.Trong khi các ??i gia thay ô tô nh? thay áo, ông này ng??c l?i.??i gia ?i ô tô cà tàng nh?ng l?i có l?ng chim thu?c h?ng “kh?ng” trong gi?i ch?i chim Hà thành.
Theo ngh? nhân S?, l?ng chim ??t khách theo mùa. Mùa hè, nhi?u ng??i có thú ch?i chim mua l?ng ?ông h?n mùa l?nh.3 tháng hè, ông huy ??ng hàng ch?c th? làm l?ng.
Nh?ng l?ng chim c?a ông ???c “chu du” t?i các t?nh mi?n Nam nh?: TP. H? Chí Minh, V?ng Tàu, Cà Mau, ?à L?t… và xu?t kh?u ra n??c ngoài nh? Thái Lan, Nh?t B?n, Trung Qu?c, Pháp, Anh…
Theo ông, ng??i n??c ngoài th??ng tr? giá cao. Chán nh?ng gì làm t? máy móc, h? trân tr?ng s?c lao ??ng c?a nh?ng ngh? nhân th? công. Toàn b? nguyên li?u ?? làm l?ng chim ???c nh?ng ng??i th? ? ?ây x? lý t? nhiên, không dùng hóa ch?t. Chính s? công phu này mà l?ng chim c?a ông ?n ??t n?i khác.
Ngh? nhân S? nh? nhàng khoan l? vanh b?ng chi?c khoan c? c?a T? ngh? - c? Ba Mi ?? l?i. Chi?c v?t d?ng ?y là k? v?t thiêng liêng c?a gia ?ình ông và c?ng là c?a nh?ng ng??i dân làng ngh? l?ng chim.
Ngu?n: l?ng chim
